Nieuw onderzoek van Stijn Wolthuis (Universiteit Utrecht) op 35 melkveebedrijven in de Benelux toont aan dat het verloop van ketose geassocieerd is met de kans op vroegembryonale sterfte en verwerpen.

Stijn Wolthuis zocht in zijn master thesis diergeneeskunde aan de Universiteit Utrecht naar correlaties tussen ketose en vroegembryonale sterfte en verwerpen. Dit als onderdeel van een bredere kennissamenwerking tussen Universiteit Utrecht, DeLaval en Elanco. Hij gebruikte daarvoor de metingen in de melk, die de Herd Navigator™ van DeLaval aanlevert. Eerder onderzoek had al aangetoond dat het totaal percentage dieren dat ketose ervaart (cumulatieve incidentie) bij vaarzen 41,3% bedraagt en zelfs 67,8% bij meerkalfskoeien. Reden genoeg om de gegevens van 4.448 koeien op 35 melkveebedrijven in Nederland, België en Luxemburg nader te bekijken.

Hoe stelde Stijn ketose, vroegembryonale sterfte en abortus vast?        
1) Ketose: de Herd Navigator onderzoekt een melkmonster van elke individuele koe tijdens het robotmelken op betahydroxyboterzuur (BHB), en dit elke dag van 3 tot 20 dagen in de melk en om de 4 dagen van 21 tot 60 dagen in de melk. Een waarde van ≥0,08 mmol BHB per liter melk wordt beschouwd als ketose. Hiermee krijgt de veehouder niet alleen een indruk òf het dier ketose ervaart, maar ook het verloop ervan kan worden gevolgd.

2) Vroegembryonale sterfte: wanneer een koe na tochtigheidsdetectie is geïnsemineerd, krijgt ze een vermoedelijke drachtigheidsstatus in de software die de Herd Navigator aanstuurt. Om deze waarschijnlijke drachtstatus te behouden, wordt de concentratie aan drachtigheidshormoon (progesteron) in de melk rond dag 5, 9, 14 en 18 bepaald. Na dag 18 voorbij de inseminatie meet de Herd Navigator dagelijks progesteron in de melk tot aan dag 32, om een afname van de progesteronconcentratie veroorzaakt door bronst of vroegembryonale sterfte vast te stellen. Als de progesteron concentratie daalt onder de 10 ng/L tussen dag 28 en 32 is er sprake van vroegembronale sterfte.

3) Verwerpen: als de progesteronconcentratie nog steeds hoog is op dag 32, wordt de monsterfrequentie gewijzigd naar eenmaal per 5 dagen tot dag 55. Wanneer de progesteronconcentratie voor dag 55 na inseminatie daalt tot minder dan 10 ng/ml, zal de Herd Navigator na het melken een nieuw monster aanvragen. Indien ook hier de concentratie te laag wordt bevonden, is abortus een feit. Wanneer de veehouder na dag 55 twijfelt aan een koe of een vruchtje vindt, kan het dier handmatig worden ingevoerd voor een extra onderzoek en een eventuele abortus wordt dan gemeld in het systeem. Het overgrote deel van de abortussen (95%) vindt echter plaats voor dag 55 en wordt dus direct vastgesteld door de Herd Navigator.

Wat is het verband tussen ketose en vroegembryonale sterfte 
Koeien met ernstige ketose hadden een 54% hoger risico op vroegembryonale sterfte dan dieren in de categorie met de minst ernstige ketose. De start van ketose tijdens de eerste drie weken na afkalven was ook geassocieerd met vroegembryonale sterfte: Voor elke dag dat ketose later begon, nam het risico met 7% af. Of anders gezegd, hoe eerder de ketose na afkalven start hoe hoger het risico op vroeg-embryonale sterfte.

Wat is het verband tussen ketose en verwerpen             
De helft van de koeien met de meest uitgesproken ketose had een 58 tot 61% groter risico op verwerpen. Het begin van ketose (dag 3-60) had een duidelijke associatie met het optreden van verwerpen, waarbij de kans op abortus met 1% afnam voor elke dag dat ketose later begon. Ook de duur van ketose (dag 3-60) relateerde aan het optreden van verwerpen, nl. 1% meer kans voor elke dag dat ketose langer duurde.

Een ernstiger verloop van ketose pakt negatief uit voor de vruchtbaarheid, met name ketose die snel na afkalven start. Dit zijn veelal dieren waarbij voor afkalven al een ernstige negatieve energiebalans bestond. Dit treft het vaakst de dieren vanaf de 3^de kalving die goed willen produceren.
Bescherm daarom risicodieren al tijdens de droogstand tegen ketose. Raadpleeg uw dierenarts.

Referentie:

S.E.J. Wolthuis (2022) The association between ketosis dynamics and loss of pregnancy in dairy cows. Master thesis, pp. 17.

Elanco België BV, Generaal Lemanstraat 55/3, 2018 Antwerpen, België | benelux@elancoah.com | +32 (0)3 334 30 02
Elanco Nederland B.V., Van Deventerlaan 31, 3528 AG Utrecht, Nederland | benelux@elancoah.com | +31 (0)30 307 92 45

Elanco en het schuine balk logo zijn handelsmerken van Elanco of haar filialen.