Hittestress: vergeet uw droge koeien niet !

Zes maanden per jaar bestaat er bij ons risico op hittestress

De optimale temperatuur voor melkvee ligt tussen de 5 en 20°C, afhankelijk van de snelheid van luchtverplaatsing en het percentage luchtvochtigheid. Praktisch gezien kan men zeggen dat in ons land, met veelal een hoge luchtvochtigheid, temperaturen boven de 20°C al voor enige hittestress zorgen. Volgens het KNMI loopt het aantal warme dagen (≥ 20°C) op van 55 per jaar aan de kust tot wel 105 aan de Duitse grens. Zaak dus om hittestress te meten, te managen en uw rundveestapel hiertegen te beschermen. Vaak worden hierbij de droge koeien over het hoofd gezien.

Droge koeien hebben ook last van hittestress

In de laatste 60 dagen van de dracht en de eerste 30 dagen na afkalven vinden veel veranderingen plaats in en om de koe. Deze veranderingen leiden tot een negatieve energiebalans en liggen aan de basis van een daling in de weerstand rondom afkalven. In periodes met hittestress verergeren de negatieve energiebalans en de zogenaamde weerstandsdip met nog grotere gevolgen. Waar een te diepe negatieve energiebalans het risico op onder andere slepende melkziekte en lebmagen vergroot, leidt een verminderde weerstand juist tot ziektes zoals mastitis, baarmoederonsteking en aan de nageboorte blijven staan.

Melkgevende koeien hebben sneller last van hittestress dan droogstaande koeien omdat hun metabolisme verhoogd is door de melkproductie. Toch is het geen overbodige luxe om ook bij droge koeien hittestress te vermijden, want dit leidt tot de volgende nadelige effecten:

• Een verminderde werking van verschillende types afweercellen, waarbij opvallend, voor de eerste-lijnsafweer een overdraagbaar nadelig effect in de eerste weken van de lactatie werd waargenomen. 
• Een lagere dagelijkse productie in de volgende lactatie met in sommige studies een verschil van 5 kg melk/dag. De vermoedelijke oorzaak hiervoor is een minder goed herstel en ontwikkeling van het uier tijdens de droogstand.
• Een verhoogd risico op transitieziektes zoals mastitis en aan de nageboorte staan.
• Kalveren geboren uit  koeien die in hun droogstand last hadden van hittestress
  • hebben een lager geboorte- en speengewicht
  • hebben 44% meer inseminaties per dracht nodig
  • produceren tot 5kg melk perdag minder tijdens de eerste 35 weken van hun eerste lactatie

METEN: voor elke extra THI eenheid daalt de drogestof opname met 0,42 kg

De mate van hittestress wordt weergegeven via de Temperature-Humidity-Index (THI). Die kan je berekenen via de onderstaande tabel. Voor elke eenheid THI extra neemt de drogestof opname af met maar liefst 0,42 kg. Er waren geen significante verschillen tussen droge en melkgevende koeien.

Tip: gebruik de 7-daagse hittestress voorspelling van GD: Hittestress (gddiergezondheid.nl).

MANAGEN: voorkom hittestress of beperk de gevolgen ervan

Praktische tips om hittestress tijdens droogstand en transitie te voorkomen:

• Zorg voor een luchtsnelheid van 1,8 tot 2,7 meter per seconde ter hoogte van de rug van de koeien door gebruik te maken van de ventilatoren vanaf 20°C
• Voorkom overbezetting in de stal:
  • Minimaal 1 ligplaats/koe
  • Minimaal 1 vreetplaats van ≥75 cm/koe (bij vastzetvoerhekken met plaatsen van 63-65 cm houdt dit in 4 koeien op 5 vreetplaatsen).
• Zorg voor voldoende (vers en smakelijk) drinkwater:
  • 10 cm drinkbaklengte per koe bij een open waterbak
  • Minimaal 2 drinkplaatsen per groep
  • Een waterdebiet van 20L/minuut bij een sneldrinker

Praktische tips om de gevolgen van hittestress tijdens droogstand en transitie te beperken:

• Zorg voor een smakelijk en vers rantsoen, 24/7:
  • Voer eventueel 2x/dag of
  • Voer ’s avonds zodat het voer langer fris blijft

BESCHERMEN: hittestress verhoogt het risico op ketose

Pak een verhoogd risico op ketose door hittestress aan.  Derde kalfskoeien en ouder zijn het meest gevoelig voor ketose. Bescherm deze dieren reeds in de droogstand, zeker in perioden van hittestress, en zorg voor een gezondere opstart.

Uw dierenarts kan u meer advies geven hoe ketose preventief aan te pakken !

Referenties:

Rijpert A (2018) Hittestress: een risico van april tot en met oktober. Melkveebedrijf 5, 26-27.

Chang-Fung-Martel J et al. (2021) Negative relationship between dry matter intake and the temperature‑humidity index with increasing heat stress in cattle: a global meta‑analysis. International Journal of Biometeorology (2021) 65:2099–2109.

Elanco Nederland B.V., Van Deventerlaan 31, 3528 AG Utrecht, Tel.: +31(0)30 307 92 45, benelux@elancoah.com