Hittestress voorkomen: praktische tips en tricks

Als de lichaamstemperatuur van melkkoeien eenmaal verhoogd is, kan het wel 24 uur duren voordat hun temperatuur weer gedaald is. Tot oktober blijft het daarom uitkijken voor hittestress. Maar hoe voorkom je hittestress eigenlijk? En hoe beperk je de gevolgen als het toch voorkomt? Lees deze praktische tips en tricks.

De optimale omgevingstemperatuur voor melkvee ligt tussen de 5 en 20 graden. Wij kennen een hoge luchtvochtigheid, dus temperaturen boven de 21 graden kunnen al voor enige hittestress zorgen bij melkvee!

Wat zijn de gevolgen van hittestress?

Hittestress doet de melkproductie dalen en is slecht voor de vruchtbaarheid van melkgevende koeien. Daarnaast is hittestress ook een gevaar voor de gezondheid, vooral bij koeien in de transitiefase. In de laatste 60 dagen van de dracht en de eerste 30 dagen na afkalven vinden veel veranderingen plaats in en om de koe. Die veranderingen leiden tot een negatieve energiebalans en tot een daling in de weerstand rondom afkalven.

In periodes met hittestress verergeren de negatieve energiebalans en de weerstandsdaling. Een te diepe negatieve energiebalans vergroot het risico op onder andere slepende melkziekte en lebmaagverplaatsingen. Een verminderde weerstand leidt tot ziektes als mastitis en baarmoederontsteking.

Verminderde voeropname en veranderde stofwisseling bij verse koeien

Een van de meest zichtbare gevolgen van hittestress is een verminderde voeropname. De melkproductie van pas gekalfde koeien daalt ook. De productiedaling is echter groter en de negatieve energiebalans dieper dan kan worden toegeschreven aan een verminderde voeropname. Dit komt doordat de koe heel veel energie nodig heeft om haar temperatuur binnen de juiste grenzen te houden. Ze moet daardoor haar stofwisseling aanpassen.

Glucose

Tijdens hittestress neemt de afhankelijkheid van glucose van een koe toe. Glucose is onmisbaar voor de productie van melk. De koe beperkt de vetverbranding tot een minimum, omdat vet verbranden voor veel warmte zorgt. Wanneer koeien, die al een risico hebben op te weinig voeropname, rondom afkalven ook nog hittestress ervaren, kan de negatieve energiebalans zeer diep worden.

Weerstandsdaling en hittestress

Elke koe en vaars heeft een verminderde weerstand rondom afkalven. Door hittestress daalt de weerstand bij droogstaande en verse koeien nog verder. Hierdoor kunnen transitieziektes zoals mastitis ontstaan en kunnen koeien problemen krijgen met het opschoonproces van de baarmoeder.

Hittestress bij droge koeien

Tijdens de droogstand heeft hittestress ook nadelige gevolgen.

Zo is in onderzoek aangetoond dat er een verminderde werking van verschillende types afweercellen optreedt. Studies laten zien dat dieren in de opvolgende lactatie tot wel tot 5 kg minder melk per dag produceren. Behalve voor de koe heeft het ook gevolgen voor hun kalveren.

Kalveren geboren uit koeien die in hun droogstand last hadden van hittestress hebben een lager geboorte- en speengewicht; hebben 44 procent meer inseminatie per dracht nodig en produceren tot 5 kg melk per dag minder tijdens de eerste 35 weken van hun eerste lactatie.

Praktische tips om hittestress te voorkomen

Er zijn 4 factoren waarmee je hittestress kunt voorkomen: luchtbeweging, water, schaduw en tijd.

Luchtbeweging en tijd

  • Gebruik de thermostaat of timers om ventilatie aan te zetten vanaf 20°C.
  • Richt de ventilator in een hoek van 15 tot 30 graden naar de vloer en hang hem minstens 2,5 meter boven vloerniveau.
  • Zorg voor een luchtstroom in de richting van de meest voorkomende windrichting.
  • Onderhoud de ventilatoren goed: aangekoekt vuil kan de effectiviteit met 40 procent verminderen.
  • Voorkom overbezetting in de stal, koeien kunnen de luchtstromen tegenhouden voor hun koppelgenoten.
    • Minimaal één ligplaats per koe of meer dan 10 m2 per dier.
    • Minimaal één vreetplaats van ≥75 cm per koe (bij vastzetvoerhekken met plaatsen van 60-65 cm houdt dit in: 4 koeien op 5 vreetplaatsen).

Water en tijd

  • Zorg voor voldoende (vers, schoon en smakelijk) drinkwater:
    • 10 cm drinkbaklengte per koe bij een open waterbak;
    • Minimaal 2 drinkplaatsen per groep;
    • Een waterdebiet van minstens 20 l/min bij een sneldrinker.
  • Gebruik sprinklers niet zonder ventilatie om een sauna-effect te voorkomen.
  • Zet sprinklers afwisselend aan en uit om de koe in staat te stellen het water van de rug weer te verdampen (bijvoorbeeld 2 minuten in elke 15 minuten).

Schaduw

Voorkom dat droge koeien in de brandende zon liggen. Voorzie de koeien van schaduw buiten of haal ze naar binnen.

Praktische tips om de gevolgen van hittestress te beperken

  • Voorkom een daling in de voeropname door een continu smakelijk en vers rantsoen:
    • Tijdens hittestress is preventie van ketose heel belangrijk. Beschikbaarheid van propionaat, de grondstof voor glucose, in de pens staat daarbij centraal.
    • Voer tweemaal per dag of voer ’s avonds zodat het voer langer fris blijft.
    • Voorkom de weerstandsdaling rond afkalven.

Meer weten over het voorkomen van hittestress bij je koeien? Neem contact op met je dierenarts.

Elanco Belgium BV, Plantin & Moretuslei 1a, 2018 Antwerpen, Tel.: +32(0)3 334 30 02, benelux@elancoah.com


Elanco, het schuine balklogo en Vital90Days logo zijn handelsmerken van Elanco of haar filialen. © 2021 Elanco.

EM-BE-21-0093 (BNL)