Een succesvol Salmonella beheersplan bestaat uit een integrale aanpak gebaseerd op vier pijlers:

1. Goed reinigen en ontsmetten van de stal.
2. Extra diagnostiek om risicoplekken in beeld te krijgen.
3. Een goede bioveiligheid om insleep en versleep te voorkomen.
4. Vaccins die goed en lang beschermen tegen het koloniseren van zowel S.E. als S.T.

Vaccineren is een goed hulpmiddel om de drempel tegen een besmetting met Salmonella sterk te verhogen. De lage prevalentie die we waarnemen in Europese landen is het resultaat van voortdurende vaccinatie als onderdeel van een integrale aanpak. De sector heeft de verantwoordelijkheid om veilig voedsel te blijven leveren en vaccineren tegen S.E. en S.T. levert daaraan een belangrijke bijdrage. Dit verwacht de consument en dit is zeer belangrijk voor het imago van de sector. Daarnaast levert een salmonellabesmetting veel schade op voor het pluimveebedrijf.

Houd voor een succesvolle Salmonella vaccinatie via het drinkwater rekening met de volgende aandachtspunten:

1. Gebruik altijd een stabilisator.
2. Laat kuikens voor het vaccineren gedurende enkele uren dorsten voor een optimale vaccinopname.
3. Gebruik een kleurstof.
4. Stop tenminste 48 uur voor vaccineren met watertoevoegingen zoals chloor.
5. Zorg dat de waterleidingen schoon zijn en controleer daar ook op.
6. Gebruik handschoenen, toegewezen materiaal en een plastic garde.

Om te bepalen wat voor u het beste vaccin is om leghennen te beschermen tegen Salmonella zijn vier criteria van belang.  

1. Tegen welke stammen beschermt het vaccin? Kiest u voor bescherming tegen S.E. en S.T., met een bivalent vaccin of voor een beperkte bescherming met één stam. 
2. Biedt het vaccin bescherming tegen een salmonellabesmetting in het ei?
3. Zorgt het vaccin ook voor opbouw van lokale afweer in de darm?
4. Wat is de veiligheid van het gebruikte salmonellavaccin?

Overleg met uw dierenarts en/of de leverancier van de vaccins wat op uw bedrijf de beste aanpak is.

Salmonella is een zoönose en daarmee hoort de bestrijding bij het streven naar het produceren van veilig en gezond voedsel. De bestrijding van Salmonella is sinds 2003 vastgelegd in Europese wet- en regelgeving. Binnen de EU is voor iedere lidstaat een doelstelling opgelegd: op jaarbasis mag maximaal 2% van de koppels leghennen met S.E., S.T. en mS.T. besmet zijn.

Klik hier voor een overzicht naar alle EU doelstellingen: Salmonella typen EU-doelstellingen - AVINED 

Hoewel S.T. minder voorkomt, is het risico van besmetting nog steeds reëel en neemt die toe naarmate de wereld globaliseert en de grenzen open zijn. S.T. is ook in de omgeving aanwezig. Vogels kunnen besmet zijn en andere diersoorten zoals koeien, schapen en varkens kunnen drager zijn. Europees gezien komt nog steeds 15% van de gevonden S.T. bij legpluimvee vandaan. ^{(EFSA The European Union summary report on trends and sources of zoonoses, zoonotic agents and food‐borne outbreaks in 2021)}. Het past in een duurzame en verantwoorde productie om te kiezen voor een brede preventieve benadering ^{(Pui et al, 2011; Barrow et al 2012)}.

Elanco heeft een differentiatietest beschikbaar gesteld die de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft goedgekeurd en erkend. In België was er al een differentiatie beschikbaar, uitgevoerd door Sciensano. Elanco Salmonella vaccins zullen dankzij specifieke karaktereigenschappen geen positief resultaat geven in het monitoringsonderzoek en kunnen zonder zorgen ingezet worden. Dit was zo, en dit is nog steeds zo. Maar om alle twijfel weg te nemen, heeft Elanco een differentiatietest beschikbaar. Mochten er toch twijfels zijn bij een positieve salmonella-uitslag na gebruik van een vaccin dan kunt u een differentiatietest aanvragen die onderscheid maakt tussen de veldstam en de Salmonella-vaccinstam. U kunt die differentiatietest aanvragen bij de Gezondheidsdienst voor Dieren en Sciensano.
Elanco gaat voor 100% zekerheid.  

Correcte monstername & verwerking blijft cruciaal! Analyse van Salmonella monitoringsgegevens uit 2015-2019 van de vermeerderingskoppels door Wageningen Bioveterinary Research geeft aan dat 48% van de routine bemonsteringen die positief werden getest op Salmonella, na herbemonstering en hertest door de NVWA als negatief konden worden bestempeld. De meest voorkomende oorzaak van deze vals positieve resultaten blijken kruisbesmettingen tijdens het bemonsteringsproces op het bedrijf. Kruisbesmetting tijdens het transport van het bedrijf naar het laboratorium en/of een vals positieve testuitslag door het lab zijn ook mogelijke oorzaken². Maximale aandacht voor een correcte monstername, transport, verwerking en testen van dergelijke monsters is een noodzakelijk uitgangspunt. Instructies voor een zorgvuldige monstername met overschoenen zijn weergegeven in het recent verbeterd bemonsteringsprotocol ontworpen door Avined en hier te downloaden. Voor een correcte monstername is deze video vanaf 32min erg nuttig en duidelijk.

^{2. Costa et al. Microorganisms 2021,9}